Mutfak enflasyon ateşi yanmaya devam ediyor

TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) çalışanların geçim şartlarını otuz iki yıldan bu yana aralıksız olarak her ay düzenli olarak yaptığı “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırması açıklandı.  Araştırmaya göre;  son dönemde elektrik, doğalgaz, benzin fiyatındaki artışlar peşi sıra gündeme gelirken gıda fiyatlarında -yaz mevsiminin etkisiyle- azalma görüldü. TÜRK-İŞ Araştırmasının Ağustos 2019 ayı sonucuna göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 2.058,72 TL, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 6.705,94 TL ve evli olmayan-çocuksuz bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 2.540,97 TL olarak hesaplandı.

Araştırma raporunda şu bilgilere yer verildi: “Yılbaşından bu yana geçen sekiz ayda ailenin mutfak harcamasındaki artış tutarı 118 TL’ye ulaştı. Gıda yanı sıra yapılması zorunlu diğer harcamalarla birlikte aile bütçesine gelen ek yük yılbaşına göre 384 TL oldu. Bir önceki yıla göre değişim gıda harcamasında 246 TL, toplam harcamada ise 802 TL olarak hesaplandı.

Gelir durumu zaten yetersiz olan çalışan kesimin önemli bir bölümü, gerçekleşen enflasyon nedeniyle, geçim koşullarının daha da kötüleşmesi karşısında çaresiz kalmaktadır. Çalışanların içinde bulunduğu geçim koşullarının olumsuzluğu yaşanılan enflasyonun da ötesindedir. Devlet tarafından ülke genelinde tespit edilen ortalama aylık kiranın 963 TL olduğu ve fakat asgari ücretin aylık net 2.020 TL olduğu bir ekonomik yapıda ücretli çalışanlar ve emeklileri sürekli olarak fedakarlığa zorlanmaktadır. Yılbaşına göre bekar bir çalışanın yaşama maliyeti 148 TL artarak aylık net 2.541 TL olmuştur. Mevcut asgari ücret değil bir ailenin bir kişinin bile geçimini karşılamaktan uzak kalmaktadır.

Süt, yoğurt, peynir grubunda; süt ve yoğurt fiyatında bir değişiklik belirlenmezken beyaz peynir fiyatı artış gösterdi. Hesaplamada yer almamasına rağmen Ezine peynir kilogram fiyatının 58,50 TL olduğu da dikkate alınmalıdır.        

Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma ve kuşbaşı et ile sakatat ürünleri fiyatı aynı kaldı, tavuk fiyatı ise geriledi. Önümüzdeki ay yeni av mevsimi öncesi kültür balıkları fiyatı da değişmedi (Hesaplamada dikkate alınmayan Norveç somonunun kilogram fiyatı 85 TL). Fiyatı son aylarda gerileyen yumurta bu ay zam gördü. Bakliyat ürünlerinde (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatlar geçen aya göre aynı kaldı, ancak kırmızı mercimek fiyatı -bazı marketlerdeki kampanya nedeniyle- ortalamada biraz düştü.

Sebze ve meyve fiyatları mutfak harcamasında bu ay da bir rahatlama sağladı ve diğer gıda fiyatlarındaki artışı kısmen karşıladı. Ancak pazar esnafı bu gerilemenin geçici olduğunu, tarlada ürünün azaldığını ve bu olumsuzluğun önümüzdeki ay fiyatlara yansıyacağını belirtti. Hanehalkının mutfak harcamasında önemli yer kaplayan yaş sebze-meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay 6,12 TL (geçen ay 6,63 TL) olarak hesaplandı. Sebze ortalama kilogram fiyatı bu ay 5,38 TL (geçen ay 5,82 TL) olarak hesaplanırken meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay 6,92 TL’ye (geçtiğimiz ay 7,58 TL) geriledi.

Hesaplamada 13 sebze ve 12 meyve olmak üzere toplam 25 ürün dikkate alındı. Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri esas alındı. Bu ay limondaki fiyat artışı özellikle dikkati çekti. Araştırmada ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketiminin toplam miktarından hareket edildi. Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; bu ay fiyatlar değişmedi.

Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı, margarin, zeytinyağı ve ayçiçeği yağı fiyatı değişmedi. Zeytin fiyatı da -siyah ve yeşil zeytin ortalaması olarak- aynı kaldı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinden fıstık fiyatı geriledi, diğerlerinin fiyatı değişmedi. Baharat (kimyon, nane, karabiber vb.) fiyatı yine aynı kaldı. Çaya yapılan zam henüz piyasaya yansımadı, eski fiyatı üzerinden satışı -şimdilik-devam ediyor. Şeker ve tuz ile bal, reçel, pekmez fiyatı da değişmedi. Salça ve ıhlamur fiyatı yine aynı kaldı.”